518وتار

پەیوەندییەکان ڕێگایەک لە بەڕێوەبردنى قەیراندا ؟1

1/13/2023 4:46:00 PM
ئەحمەد حەمە ساڵح

سەرەتا پێویستە لە پێناسەى چەمکى پەیوەندى گشتییەوە،ئەو ڕاستیە بزانین کە لە مافەکانى مرۆڤ و چەمکى هاوڵاتیبووندا ، پەیوەندى گشتى وەک کۆڵکەو ستوونێکى تۆکمەو پتە و،بە بڕبڕە پشتى بەڕێوەبردن و فەرمانڕەوایەتى نیشتیمانى دادەنرێت،بۆ ڕوونکردنەوە و تێگەیشتى زیاتر لە بایەخ وگرنگى پەیوەندیەکان،لە خوارەوە ولە سێ خاڵى تایبەتمەندیەکانەوە،پێناسە وڕۆڵ و کاریگەرى پەیوەندیە گشتیەکان دەخەینە ڕوو.

پەیوەندى گشتى پرۆسەیەکى کارگێڕی و نەخشەڕێگاى بەردەوامى وگەشە و بنیاتنانە،لە یەکگەیشتن و یەکترقبوڵکردن وکارى پێکەوەی وهاوبەشییە،لە نێوان تاکەکانى نیشتیمان وحکومەت و ڕێکخراوە مەدەنیەپیشەیی وسیاسیەکان،کە واتا کارابوون و پاراستنى پەیوەندیە گشتیەکان چالاکیەکى سێ لایەنەى ستراتیژى درێژخایەنە، لە نێوان هاوڵاتیان وحکومەت و ڕێکخراوەکان.

پەیوەندى گشتى هونەرو زانستێکى کۆمەڵایەتیە،بۆ شیکردنەوەى بیروڕاکان و زانینى ڕاى گشتى و پێشبینى ڕوودا و کۆڕانگاریەکان،کەواتا پەیوەندى گشتى بەشێوەیەکى ئەخلاقى پشتبەستوو بە هزرو توانا مرۆیەکان فەلسەفەیەکى کۆمەڵایەتیە بۆ بەڕێوەبردن،چونکە لەبازنەى چەمکى هاوڵاتیبووندا،پەیوەندیەکان ڕێکدەخات.

پەیوەندى گشتى هەوڵ دەدات لەکۆى فەرمان و ئەرک و بەرپرسیارێتى وچالاکییەکان بکۆڵێتەوە،و لەبازنەى بیر و هێزى کاردا،سوود لە هەموو زانین و توانا و تایبەتمەندیەکان وەربگرێت، بۆ خۆشگزەرانى گشتى ،کەواتا پەیوەندى گشتى پرۆسەیەکى پلاندارى بەرنامە ڕێژییە بۆ پاراستنى بەرژەوەندیە نیشتیمانیەکان.

لەو تایبەتمەندیانەوە دەگەینە ئەو ڕاستیەى،کەلە بەڕێوەبردنى قەیراندا،دامودەزگا فەرمیە تایبەتەکان لە هەردوو کەرتى گشتى و تایبەت،بە بوونى پەیوەندیەکى بەهێز وکارا لە نێوان خۆیان و جەماوەردا،بەسود وەرگرتن لە فاکتەرە ناوخۆى ودەرەکییەکان ،وەک لە خوارەوە لە سێ قۆناغدا ڕوونى دەکەینەوە،بۆ قەیرانە سروشتى یان دەستکرد ،بەئەنقەست یان بێ ئەنقەست،لە هەر بوارێکى سیاسى،سەربازى،ئابوورى،کۆمەڵایەتى،کارگێڕى، تەندروستى،هونەرى،ڕۆشنبیرى و پەروەردەیی بێت،ئەتوانن لە ئاریشە و کێشەو کارەسات و قەیران و تەنگەژەکان بکۆڵنەوە و ڕێگەچارەى هەنوکەیی و کورتخایەن و درێژخایەنیان بۆ دابنێن.

یەکەم / ڕۆڵى پەیوەندیەکان لە پێش ڕوودانى قەیراندا:
دەوترێت کە بۆ زۆرینەى ڕووداو وکارەسات و قەیرانەکان،پێش کات پێشبینى ڕوودانیان دەکرێت،کەواتا وەک لە خوارەوە ڕوونى دەکەینەوە دەکرێت بە ئامادەکارى و خۆسازى و توێژینەوە و بەدواداچوونى پێشوەختە،خاڵە لاوازەکان دەستیشان بکرێ ،و دەست بە ڕێگار و هەنگاوەکان بکرێت.

١-گەڕان و کۆکردنەوەى داتا و زانیارى لە سەر ئاماژەکانى ڕوودانى قەیران،دواتر لە دیاریکردنى سەرچاوەى هەڕەشە و تەنگەژەو مەترسیەکانەوە،بەرنامەڕێژى بۆڕووبەڕوو بوونەوە لە پێناو ڕوونەدان ولەئەگەرى ڕوودانیشدا بۆ کەمکردنەوەى زیانەکان بکرێت.

٢- بۆ ئەگەرى ڕوودانیش بە کۆکردنەوەى  زانیاریەى لە سەر جۆر ،پانتایی،قەبارە،پيکهاتە،فاکتەر،مەودا و ژینگەى سەرچاوەى مەترسى قەیرانەکە،وەبەدەستنیشان کردنى هۆکاروکاریگەریەکانیش،وەک لە خوارەوە ڕوونکراوەتەوە،ئامادەسازى بۆ چۆنیەتى کۆنترۆڵکردن بکرێت.

* پێکهێنانى تیمى تایبەتى کارا و ڕاهێنراو ڕێکخراو،هەروەها دابینکردنى کەرەستەو پێداویستیەکان بۆ بەڕێوەبردنى قەیرانەکە.

* دەستنیشانکردنى سیناریۆ وڕێگەچارەى جێگرەوە،بۆ بەرەنگاربوونەوەوکۆنترۆڵکردن،بەکەمترین کات و بڕى تێچوون .

*کۆنترۆڵکردنى ژوورى ئۆپراسیۆنى یەکەى پەیوەندیەکان و پێکەوەبەستنیان،بۆ بەئاگابوون وئاڵوگۆڕ و گەیاندنى زانیاریەکان.

دووەم / ڕۆڵى پەیوەندیەکان لە کاتى ڕوودانى قەیراندا:
وەک لە خوارەوە شرۆڤەى ئەرکەکان دەکەین،ئەم قۆناغە ڕوونکردنەوەى ڕۆڵى پەیوەندییە گشتیەکانە، بۆ چۆنایەتى شێوازى ڕووبەڕووبونەوە،کۆنترۆڵکردن،خستنە ڕووى ڕاستیەکان،هۆشیارکردنەوە،کەمکردنەوەى زیانەکان و ئاسایکردنەوە،پێویستیەکى خێران بۆ گەڕانەوەى ئاسوودەیی، دڵنیایی، متمانەو خستنەروى تواناکانى پشت بە خۆبەستن.

١- چۆنایەتى شێوازى مامەڵەکردنى درووست و ئامادەسازى پێویست وخستنەڕوى جێگرەوە گونجاو ،بۆ زیاتر تەشەنەنەکردنى قەیرانەکە،وزووکۆنترۆڵکردن و چارەسەرکردن.

٢-لە سەرچاوەى ڕاسپێردراوى فەرمیەوە، هەواڵ وداتا و زانیارى لە سەر چۆنیەتى،هۆکارەکان،کاریگەریەکان و دەرئەنجامەکانى ڕوودانى قەیران کۆبکرێنەوەو،بە نەفەسێکى نیشتیمانیانەش بۆ ڕاى گشتى ڕوونبکرێنەوە.

سێیەم / ڕۆڵى پەیوەندیەکان لە پاش ڕوودانى قەیراندا:
لە خوارەوە دوو ئەرک و ڕۆڵى لەپێشینەى پەیوەندیە گشتیەکان دەخەینەڕوو،کە پێویستە بە زووى و بە کەمترین ماوە ئەنجام بدرێن.ئەنجامدانیشیان بەڵگەى ڕاستگۆیی،دڵسۆزى،پەرۆشی و بایەخدانى بەکردارە بۆ گەڕانەوەى متمانە، بەردەوامى گەشەو بنیاتنان،سەلماندنى شکۆدا رى خاک و خەڵک.

١-لەدواى هەرئاریشە وکارەسات وقەیرانێک،پێویستە هەوڵى ئاساییکردنەوەى ڕەوش وبارودۆخە نالەبارو نەخوازراوەکان بدرێت ،ئاشکرایە بە پێى جۆر و ماوەو مەوداى قەیرانەکان،زیانەکانن جۆراو جۆرن،کە پێویستە هەنگاوى خێراو کردارى بۆ چارەسەرى زیانلێکەوتووەکان و زەرەرمەندان بنرێت،تا خێراتر ڕەوتى کارەکان ئاسایی ببنەوە.

٢- لەپاش هەرکارەسات وقەیرانێک،ئەرک وڕۆڵێکى ترى پەیوەندى گشتى لەبەڕێوەبردنى قەیراندا،هەڵسەنگاندن وبەدواداچوونە ،دەستنیشانکردنى خاڵە بەهێز و لاوازەکانە،کە پێویستە لە ڕاپۆرتى کۆتایدا بڕیار و ڕێنمایی وڕاسپاردەى گونجا هەبێت،هەروەها خستنە ڕووى پلان و بەرنامە و نەخشە ڕێگاى کارکردنى نوێ،بەکورتى لە شکست وکارەساتەکانەوە پەند و ئەزموون وەربگیرێت ،تا لەئەگەرى  ڕوودانى قەیرانى تر و هاوشێوەدا ،باشتر و شیاو تر کارەپێویستەکان ئەنجام بدرێن.

دوا ووتە بە کورتى،لەبەڕێوەبردنى قەیراندا،پەیوەندى گشتى ڕایەڵەیەکى بە هێزى بەیەکەوە بەستنەوەى هاوڵاتیان وحکومەتە ، کەواتا پێویستە بەو ڕێوشوێنانەى سەرەوە لە پێناو ئیستایەکى گەش و ئایندەیەکى دیاردا کاربکرێت ،نەک بەو پەرتەوازییەمان، کە لە دەستپێکى حکومڕانیمانەوە هەتا ئیمڕۆش،فەرمانڕەوایانمان نەک هەر لە خەمى چارەسەرى نیشتیمانیانەدا نەبوون،هەربۆ خۆشیان لە بازنە سواوەکەى حیزبایەتى،سالارێتی،ناوچەگەرى وتاقمگەرایدا ،لە بەردەوامى یەکترشکاندن و یەکترسڕینەوەدا، خوازیارو ئاسانکار وخوڵقێنەر و هۆکارى بەردەوامى کۆى تەنگەژەو ئاریشەوکارەسات وقەیرانەکان بوون،هەر بۆیە لە ئیستادا لە دواى بچڕاندنى کۆى ڕایەڵەکانى پەیوەندیە،سیاسى،کۆمەڵایەتى،کارگێڕى،تەنانەت پەروەردەیی و ڕۆشنبیریەکانیش نەوەیەک پێگەیشتوە کارى سەختییان،ئەوەیە کە چۆن لە کۆى کەمتەرخەمى،گوێپێنەدان،نەزانین، ناڕێکى وچەوتیەکاندا،ڕێگاى ڕاست و هەنگاوى ڕاست بدۆزنەوە،بۆ ئەوەى ڕێ لە دیاردە ناڕەواو قێزەونەکان بگرن.... ئەگەر نا...دونیا هەر خەراباتە.....

                                          

 

سۆشیال میدیا

ڕۆژنامەی زەمەن