وتار

زانست و ئەخلاقیەتى سياسى!

4/17/2021 10:12:00 PM 735 جار خوێندراوەتەوە
ئەحمەد حەمە ساڵح


لە کۆى قۆناغ و سەردەمە جیاوازەکانەوە هەتا ئيمڕۆش، بەردەوام زانستى سیاسى لە گەشەكردندایە،ئەمەش بەرهەمى هزر و ديدگاى بيرمەندە ناودارە جيهانيەكانە،كە بەردەوام لە بازنەکانى فەلسەفەى سیاسى،کە بیرکردنەوەیە لە سیاسەت، بە تێروانين و شرۆڤە و پەيامە مرۆڤایەتى و نیشتیمانیەکانیان، لەژێر چەترى پێکەوەیى و یەکترقبوڵکردندا،كاريگەريان لە سەر گەشە و مومارەسەى سيستەمە سياسیە جياوازەكان داناوە و دادەنێن،لەبەرهەمى توێژینەوەكانى بيرمەندانەوە،زانستى سياسى لەگەڵ ئەخلاقى سياسيدا بون و دەبنە مەرج بۆ گەيشتن بەپلەى نمونەيى بونى باڵاى فەرمانڕەوایەتى.   

 سياست لە بەرگە مرۆڤایەتى و نیشتیمانەیەکەیدا،چەترى پاراستن و گەشەكردن و بنياتنانە،لێرەدا پێويستە ئەوەش بيرخەينەوە،كە زانستى سياسى بريتيە لە (فكر و پەیوەندى وسيستەم) هەر يەک لەمانەش بۆ خۆيان لە بازنەى پێشکەوتن وگونجاندن و پاراستنى بەرژەوەندى گشتیدا زانستێکى فرە ڕەهەند و بەر فراوانن .    

 لە تێگەيشتنێكى ئەخلاقى وئەقڵانى سیاسەتەوە،لە ژێر چەترى دیموکراتى ڕاستەقینە و چەمکى هاوڵاتیبوندا،بەباشترين جۆرى سيستەم ، دادوەريەتى كۆمەڵايەتى،ئازادى، سەروەرى ياسا،گەشەى ئابوورى و حكومەتدارى دامەزراوەیى،بەكردار دەكرێن و دەچەسپێندرێن
گرنگى مومارەسەى زانستیانەو سەردەمیانەى سياسەتى نیشتیمانى،بۆ كارەكتەرى سياسى وەک گرنگى هەناسەو گرنگى هەستەوەرەکانە بۆ مرۆڤ ،كەواتا لە سۆنگەى بڕوابون بە ئیستا و ئايندەيەكى گەش،لە زانستى سياسەتدا(پەیوەندى وسيستەم و فكر) بۆ حكومەتدارى بايەخدار و گرنگە،چونکە لێرەوە مومارەسەى پڕ بە واتایى چەمكى هاوڵاتیبوون و ديموكراسى دەكرێت و شكۆمەنديەكانى خاک و خەڵک وحکومەت وحیزبەکانیش دەپارێزرێن.    

لەو بیرخستنەوەیەى سەرەوەدا،دەگەینە ئەو ڕاستییەى،كە دەيان ساڵە لە غیاب و بەلاڕێدابردنى فکر و ئەخلاقى سياسییەوە،لەم بەشە ئازادەى نيشتيماندا هەتا ئيمڕۆش (ديموكراتى،چەمكى هاوڵاتیبون،دادوەرێتى، سەروەرێتى یاسا و ئازادى) تەنها دروشمى بێكردار بووە، هەرکات لە تێگەيشتن و دنيا بينى زانستى سياستەوە،لە ڕەفتارو گفتارى خوازيارانى سالارێتى و تاقمگەرايەتى  وردبينەوە،ئەو كات هەموان لەو ڕاستيە تێدەگەین كە چۆن لە بەردەوامى دەيان ساڵەى ململانيە كەسى و حيزبيەكاندا چەواشەکارى و دەمامكدارى و ستەمكارى و سالارێتى ) بەرهەمهێنراون.

بۆ ئەوەى کۆى ڕەوشە نەخوازراوەکان تێبەڕێنين پێويستمان بە ڕاستكۆييە لە فكرى سياسەتى نيشتيمانيدا،پێويستمان بە گەڕانەوەى متمانەيە لە پەيوەنديە نيشتيمانيەكاندا،پێويستمان بە سيستەم و بە نيشتيمانى كردنى كۆى پایەكانى حكومەتداريە،پێويستمان بە گەڕانەوەى ئيرادە، و هێنانەوەى ئومێدە بۆ ئومێد بڕاوانى نيشتيمان،تا كۆتايى بە تەمەنێک لە بوغز و ڕق و قينى کەسى وحيزبى بهێنرێت ، تا ئازادى و ديموكراتى وكۆى مافەكان لە بازنەكانى وەهم و درۆدا دەربهێنرێن و،ئيتر نەڵێين ئاى نادادى و نائارامى و ناڕونى و ناتەباى چ ئازارێکى کەمرشکێنن لە فكرى سياسى و بيرى نيشتيمانيبوندا. 

لە ئیستادا کە لە برى مومارەسەى زانستى سیاسەتى نیشتیمانی ،بازنەى بەرژەوەندیە حیزبى وکەسیەکان لە فراوانبونێکى ترسناکدان، ئێمە دەپرسین، وحەق کارەکتەرە سیاسیەکانى دوێنێ و بەناو پێشەنگەکانى ئیمڕۆش،لە خۆیان بپرسن ئەرێ بە بيرى سالارێتى و فكرى تاقمگەرایى و ڕەوايدان بە گەندەڵى و تاڵانكارى و بایاساى کردنى نایاسایەکان و بە نیشتیمانى کردنى کۆى کارە نانیشتیمانیەکان،چگە لە بۆنى خوێن و مانەوە لە بازنە داخراوەكاندا چى تر بەرهەمهێنرا؟!              

سۆشیال میدیا

ڕۆژنامەی زەمەن

  • یەک ڕۆژ
  • یەک هەفتە
  • یەک مانگ