کەرتی غەزە؛
10/8/2023 1:59:00 PM
عەلی شەریف
لەساڵی ٢٠٠٧ لە ژێر دەستی هێزەکانی بزوتنەوەی حەماس دایە .
لەرووی جوگرافیەوە ؛ دریژی کەرتی غەزە ٤١ کم و پانیەکەی لە نێوان ٥ - ١٥ کم دایە ، سەرجەم رووبەرەکەی ٥٦ کیلۆ مەتر دوو جایە .
ژمارەت دانیشتوانی کەرتی غەزە بە سەرجەم شاروشارۆجکەکانیەوە ٣ سێ ملیۆن کەسە ،
تائێستا ئاو و کارەبای غەزە زیاتر لە ژێر کۆنترۆلی دەسەلاتدارانی اسرائیل دایە .
کەرتی غەزە لە رۆژ ئاواوە لەسەر دەریای سپی ناوەڕاست و لە ژێر جاودێری ورد و بەردەوامی کەشتیە جەنگیەکانی اسرائیل دایە و لە باکور و رۆژهەڵاتەوە بە دەوڵەتی اسرائیل دەورە دراوە و لە باشورەوە بەهۆی دەروزەی رەفەح کەلە ژێر جاودێری اسرائیل و میسردایە ، تاکە دەروازەی هاتوچونی بوە بۆ جیهانی دەرەوە .
کەرتی غەزە ؛ ناوچەیەکی دابڕێنراوە لە بەشەکەی تری ژێر دەسەلاتی رێکخراوی رزگاری فەلەستینی و ضفەی غەربی ، ئەم هەڵکەوتە جیوپۆلیتیەکەی کەرتی غەزە لاوازیەکی هەمە لایەنەی بۆ غەزە دروست کردوە و وەک شارێکی داخراوی بێ پشتوپەنا هێشتەیەتیەوە ، چونکە هۆکاری جوگرافیا شوناسێکی بەهێزو فاکتەرێکی بنەرەتیە لە نەخشەی سیاسی و پەیوەندیە سیاسیەکاندا ، جگە لە داخرانی کەرتی غەزە ، یەکێ لەلاوازیەکانی تی ئەوەیە هیچ قوڵاییەکی سەربازی و بەرگری نیە ، لەبەر ئەوە اسرائیل زۆر بەئاسانی گەر بیەوێت دەتوانێ لە لاواز ترین خاڵی پانی کەرتی غەزە زۆر بەئاسانی بجێتە ناوەو بیکات بە دوو کەرتی جیاوازو دایراو لەیەکتری .
هەرەوەها دەتوانێ شارەکانی بێ ئاو و کارەبا بکات و قەیرانێکی گەورەو و سەخت بۆ دانیشتوانەکەی دروست بکات و بەرەی ناوخۆ و لەرووی سیاسەتی ناوخۆوە شڵەژانی گەورە بۆ دەسەڵاتی حەماس دروست بکات .
گەورەترن چەکی یەکلاکەرەوەی شەڕ و ناکۆکیە سەربازیەکان کۆنترۆڵکردنی بۆشایی و بالادەستی تەکنۆلۆژیایی بۆشاییە کە اسرائیل لەهەردوو بوارەکەدا دوای ئەمەریکا دووەم گەرەترین هیزی پێشکەوتوە لە جیهاندا بەتایبەتی لە بالادەستی لە درۆنزی سەربازیدا کە دەتوانن لە دووریەکی زۆرەوە بچوکترین ئامانجی خۆیان بپێکن ، سەرەڕای ئەو پشتیوانیە زۆرەی کەلەلایەن دەوڵاتانی رۆژئاوا و ئەمەریکاوە لە دەوڵەتی اسرائیل دەکرێت .
هێرشەکانی حەماس و جیهادی اسلامی و دواتر موشەکەکانی حزب الڵای لوبنانی زیاتر ئەوەندەی پەیامی سیاسی و پەجەکرداری ئایدیۆلۆژی کەوانەی هێزی ناوچەیین ، ئەوەندە ئامانجی رزگاری و ستراتیژی سەربازی لەپشتەوە نین ! ، دەشێ بەشێکی تری ئەم هێرشانە کۆسپ دروست کردن و پەیام بن بۆ رێککەوتن نامەکانی هیلی گواستنەوەی کەنداو .سعودیە .ئەردەن . اسرائیل بۆ سەر بەندەری ئاوی شاری قسلانی باکوری کەرتی گەزە و رێکەوتنی بەحرین و اسرائیل و سعویە بێت لە بواری ئابوری و وزە و ئەمنیەوە ..؟
هەرچۆنێ بێت و لەپێناو چ ئامانج و گەیاندنی چ پەیامێکدا بێت ، شەڕ مالوێرانی و یاریەکی خوێنریژانەی کۆمپانیا قازانج پەرست و ئەو حزب و رێکخراوانەیە کە جگە لە جەنگ و زەبرو توندوتیژی چ هۆکار و ئامرازو بەرنامەیەکی نوی و پرۆژەیەی تری ئاشتی و چ جوڵەیەکی سیاسیان پێ نەماوە و جگە لە شەڕ و دروستکردنی دیواری زیاتر ، وەک فەیلەسفی دیاری ناتوندوتیژی ( جان ماری مۆلەر )ئەڵی ؛ دروستکردنی دیوار هیچ گرنگیەکی تیانیە تەنانەت گەوجەکانیش بەئاسانی ئەو دیوارە دروست بکەن ، بەلام بۆ دروستکردنی پردێک پیویستیت بە کۆمەڵێ خەڵی ئەندازیارو جیۆلۆجی و شارەزا هەیە بۆیە دروستکردنی پرد گرنگی و توانا و ئەقڵی دەوێت بەئاسانی دروست ناکری .
شەڕ کۆتایی پێ دێت ، هیزەکانی حەماس شکستێکی تر دەدروونەوە و کەرتی غەزە وێرانتر وژمارەی قوربانی مەدەنی زۆرتر و سیمای شارستانی دەشێوێت ودیواری سەختتر لەبەردەم پرۆسەی ئاشتی و لێک تێگەیشتن و گفتۆگۆ دا دروست دەبێ و پرس و چارەنوسی ناکۆکی وکێشەکان بەهەلواسراوی بە دوارۆژیکی ناروون دەسپێردرێن .