چاکسازی کردارە یان دروشم؟!
7/12/2020 12:21:00 AM
د. مەجید ساڵح
(1)
ئەزمونی سی ساڵی
رابردوو پێمان دەڵێ نوخبەی سیاسی دەسەڵاتداری هەرێمی کوردستان زۆر بەدەگمەن پابەندی
عورفی دەوڵەتداری و سەروەری یاسا بوون و هێشتا بە لۆژیکی (حاکم و رەعیەت) کە هی سەردەمی
فیودالیزمە فەرمانڕەوایی دەکەن و پێیان وایە هەموو سەرمایە و سەرچاوە داراییەکان و
پارەی نەوت موڵکی خۆیانە، ئەمەش وای کردوە کەرتی تایبەت ئەوەندە لاوازە و بێ دەسەڵات
بێت، هەرگیز ناتوانێت لە هەژموونی حکومەت دەربازی بێت.
لەلایەکی ترەوە
سیاسەتەکانی حکومەت وای کردوە کاریگەری نوخبەی ئەکادیمی و سیاسی دەرەوەی حکومەت لە سەر رای گشتی کۆمەڵگا
وەک نەبوو وا بێت، ئەوە جگە لاوازی رێکخراوەکانی
کۆمەڵی مەدەنی و گروپەکانی گوشار کە بەهۆی کۆنترۆڵ کردنیان لەلایەن حزبەکانی دەسەڵاتەوە
پرزەیان لێ بڕاوە.
لە دوای 2009
بزوتنەوەی گۆڕان و کۆمەڵ و یەکگرتوو ویستیان بە خەباتی پەرلەمانی حکومەت ناچار بکەن
مل بۆ چاکسازی بدات، بەڵام حکومەت نەهاتە ژێر بار، هەرسێ حزب گوشاری جەماوەریان بە
چارەسەر زانی و لە 17 شوبات 2011 هاوکات لە گەڵ بەهاری عەرەبی خەباتێکی جەماوەرییان
بەڕێ خست، بەڵام جەماوەر ئامادە نەبوو پشتیوانیان
بکات و هەرگیز نەیتوانی سلێمانی تێپەڕێنێت. نە لە 2017 و نە لە 2020 خەڵک نەراپەڕین
و نە شۆڕشیان کرد. بۆیە خەڵکانێک لە نائومێدیدا کاریان گەیاندە داوای هەڵوەشانەوەی
قەوارەی هەرێم و هێنانی لەشکری عێراق بۆ کۆتایی هێنان بە دەسەڵاتی کوردی یان
راستتر بڵێین دەسەڵاتی یەکێتی و پارتی...
(2)
رەنگە گرنگترین
پرسیارێک کە پێویستە بکرێت ئەوە بێت بۆ لە دۆخێکی وادا کە ناعەدالەتی و گەندەڵی گەیشتبێتە
ترۆپک خەڵک باوەڕی بەشۆڕش و راپەڕین نییە؟!
ئەمە بابەتێکی تیوری
گرنگە و لە کۆمەڵگای خۆماندا و لە ناو نوخبەی سیاسی و ئەکادیمی کەمترین قسەی لەسەر
کراوە.
زۆربەی وڵاتانی
دنیا لە قۆناغێک لە قۆناغەکانی فەرمانڕەواییدا گەیشتونەتە ئەو دۆخەی کە ئێستا
کوردستانی تێدایە، بەڵام هەر زوو چارەسەریان
بۆ دۆزیوەتەوە و خۆیان دەرباز کردوە و کەوتوونەتە سەر شارێی پەرەپێدانی سیاسی و لەو
رێگەشەوە کێشە ئابوری و کۆمەڵایەتییەکانی خۆیان چارەسەر کردوە.
بیرمەندانی رۆژئاوا بۆ ئەو مەبەستە بەسەر دوو بەرەدا دابەش بوون ، بەرەی
یەکەم ئەوانەی باوەڕیان بە گؤڕانکاری لە خوارەوە بۆ سەرەوە هەیە وەک ژان ژاک رۆسۆ و جون لاک، ئەمان پێیان وایە کۆمەڵگای بەهێز دەتوانێ دەوڵەتی بەهێز و گەشە سەندوو دروست
بکات.. بەڵام هابز و هانتگتۆن لە بەرەی دووەمن و رایان وایە گۆڕانکاری لەسەرەوە بۆ
خوارەوە دەبێ و تەنها دەوڵەت دەتوانێ گەشەپێدانی ئابوری و سیاسی و کۆمەڵایەتی
دروست بکات.
رەخنەی زۆر لە
هانتنگتۆن گیرا گوایە نوخبەیەک کە خۆی لە گەندەڵیدا تێوە گلابێ چۆن دەتوانؽ ریفۆرم
بکات و رێگری لە گەندەلی بکات.
ئەو پێی وابوو سیستمە
گەندەڵەکان کە دەگەنە جیگەیەک کە ئەزانن ئیتر ناتوانن بەو شێوازە کۆنە بەردەوام
بن، لە نێوان نەمان و ریفۆرمدا ناچارن ریفۆرم هەڵبژێرن و نوخبەیەکیان تێدا دەردەکەوێ مل بۆ گوشارەکان دەدات
و بە هەماهەنگی لە گەڵ هؽزو لایەنە ریفۆرمخوازەکان هەنگاوەکانی چاکسازی دەست پێدەکات.
وەک ئەوەی لە چین و شیلی و ... روویدا..
(3)
کوردستان پێویستی
بە چاکسازی لەسەرەوە بۆ خوارەوە هەیە، لە حەقیقەتدا ئیتر
موستەحیلە کابینەی نۆیەم بتوانێ بەو شیوازە کۆنەی سی ساڵی رابردوو ئیدارەی هەرێم
بدات، یان نەمانی ئەوەی پێی دەوترێت ئەزموونی کوردستانی باشور یان چاکسازی ریشەیی
هەمەلایەن.
هەنگاوی یەکەمی
چاکسازی بریتیە لە گەڕانەوەی متمانەی خەڵک و هێزە سیاسییەکان بەوەی ئەم ئیسڵاحاتانە
دروشم نین، ئەوەش بە پراکتیزە کردنی دروشمەکانە بۆ کردار.
دۆخەکە سەختە، لەلایەک
کێشەی دارایی هەیە، لەولاشەوە گوشاری هیزە خاوەن نفوزە گەندەڵکارەکان هەن بۆ ئەوەی
چاکسازی سەرنەگرێت، بەڵام بۆ یەکەمیان شەفاف بوون لە داهات و خەرجی دەتوانێ متمانەی
خەڵک بگەڕێنێتەوە، بۆ دووەهەمیشیان جورئەت لە ئاشکرا کردن و لێدانی ئەوکەس ولایەن
و گروپانەی کە دەبنە رێگر لەبەردەم چاکسازی وا دەکات بەر نەفرەتی خەڵک بکەون و خەڵک
لەوەدا ببێتە پشتیوانی حکومەت..
کابینەی نۆیەم بەرپرسیارێتیەکی
مێژوویی نەک هەر بەرامبەر کوردی هەموو پارچەکان لە ئەستۆدایە، بەڵکو دەبێ بۆ یار و
نەیاری بسەلمێنێت کە کورد دەتوانێ ئیدارەی خۆی بدات..