ڕاپەرین وەچەرخان بوو.. ئەی دوای ڕاپەرین چی ڕوویدا؟
3/4/2021 12:30:00 PM
177 جار خوێندراوەتەوە
سیروان حەمەڕەشید
هیچ کوردێک شک نابەین نکۆڵی لەشکۆمەندی و گەورەیی ڕاپەرینی
ئازاری (1991)باشووری کوردستان بکات، بەڵام گەر بەمیتۆدی زانستی هەمەلایەن توێژینەوە
لەسەر دۆخ و ئاستی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی دوای ڕاپەرین بکرێت، دەتوانین زۆر
به ئاسانی و سەرپێی ئاکام و دەرهاویشتەکانی پڕۆسەی سیاسی وحوکمڕانیمان دەستبکەوێت.
لەو ماوە زەمەنییەدا
بەشێوەیەک کەمترین و سەرەتاترین گۆڕانی سیاسی و ئابووری تێدا ڕوویداوە، بەڕادەیەک ئەنجامەکەی بۆ دەسەڵات و هێزە سیاسیەکان
بەتایبەتی (کابینەکانی حکومەت) ئەوپەڕی جێگەی شەرم و لەنگییە..
بابزانین
بۆچی و لەبەرچی دوای ( 30) ساڵ لە ڕاپەڕین ئەزموون و پرۆسەی سیاسی و حوکمڕانی بەم ئاستە زۆر خراپ ونابووتەی ئێستا گەیشتووە؟
یاخود بڵێین ڕاپەرین بۆ ڕووخان و نەمانی دەسەڵاتی دیکتاتوری و بەئاراستەی
هەنگاونان بەرەو ئازادی و سیستمی دیموکراسی
و دابینکردنی ژیانێکی کەرامەتدارانەی هاوڵاتییانی بوو؟
بەداخەوە
ئاڕاستەکە بەپێچەوانەوە بوو لەپێناو سەپاندنی جاریکی تری کەڵکەڵەی دەسەڵاتگەری و سەرهەڵدانی بەچکە دیکتاتۆری و ستەمگەری دیکە
بوو؟
هەڵبەتە لێرەدا بۆ سەلماندنی ئەو پرسیارانە قەناعەت و بۆچوونی خۆمان لەسەر ئەنجامگیری
دوای ڕاپەڕین دەخەینە ڕوو:
یەکەم: هەرێمی
کوردستان لەسەر ئاستی پەیڕەوکردنی سیاسەت و ئیدارەدانی ناوخۆ پرۆسەی دیموکراتیزەکردن و هەڵبژاردن و دەستەبەری حوکمڕانی ڕەشید و بونیادنانی بنەماکانی دەوڵەتدار هێشتا
لەخاڵی سەفردایە و نەیانیتوانیوە سەرەتاترین هەنگاو بنێت و هەڕێمێکی پڕ لەقەیران و
تەنگەژەی هەیه، بەجۆرێکی وەها هاوڵاتییانی هەرێم بەقوڵی هیواـ بڕاو و نیگەران و بێزاربن و دامەزراوە باڵاکانی سیستمی سیاسی
کوردستان وەکو( پەرلەمان و حکومەت و دادوەری) هیچ ڕۆڵ و ئەرزشکێیان نییە لە زامنکردنی ئازادی و بەرەوپێشچوونی بنەماکانی دیموکراسی
و دامەزراندنی لانی کەمی پاڕادایمی نوێی حکومەتی هاوڵاتیبوون نەبوو بێت، ڕۆژانە دەبینین و دەبیستین ڕۆژنامەنوس و نوسەر و پەرلەمانتار
و چالاکەوانی کۆمەڵی مەدەنی ئەوپەڕی سوکایەتییان پێدەکرێت و پانتای ئازادی ڕادەبڕین و چالاکییە مەدەنییەکانیان
بەرتەسک دەکرێتەوە، یان ڕاپێچی زیندانەکان دەکرێن ..
دووەم: دۆخی
ئابووری و دارایی هەرێم لەنزمترین ئاستدایە بەڕادەیک حکومەتی توشی گەورەترین قەرزی
ناوەکی ودەرەکی کردۆتەوە، هیشتا سەرەڕای ئەوەش بۆ ماوەی( 4) ساڵە فەرمانبەران موچەکەنیان
پاشکەوت دەکرێت و لەیەک ساڵدا چوار بۆ پێنچ مانگ نیوە مووچە وەردەگرن و لەلایەن
حزب و ئەشخاسی سیاسیەوە بازار داگیرکراوە و سەروەت و سامان و سەر و ژێر زەوی هەرێم تاڵان دەکرێت... هتد.
سێیەم: لەسەر
ئاستی کۆمەڵایەتیش بێکاری و هەژاری و کێشەی جۆراجۆری خێزانەکان و ڕاکردنی
گەنجان بەرەو غوربەت و تەشەنەساندنی دیاردەی سواڵکردنی و دزی و لەشفرۆشی و بەکارهێنەرانی
ماددەی قەدەغەکراوی بەشێوەیەکی مەترسیدار لەزیادبووندایە..
چوارەم: لەبوار
و شێوازی بەرێوەبردن و کارگێریدا دیاردەی بیرۆکراسی و ڕۆتینات و مەحسبوییەت بەشێوەیەکی
بەرچاو و بەرفراوان بوونی هەیە و بەئاستێک ڕەنگدانەوەی نەرێنی لەسەر کاروباری خەڵک
و چاکەی گشتی دروستکردووە.
لەسەر ئاستی پەیوەندییە
دەرەکییەکاندا هۆکاری گەلی پەیڕەوکردنی سیاسەتێکی بێ ستراتیژ و بێ پلان و نەبوونی
جیهانبینی نەیتوانیوە پەیوەندییەکانی لەسەر
ئاستی دامەزراوەیی نیشتیمانی و بەرژەوەندی
باڵا ڕێکبخاتەوە، ئەمەش وایکردوە هەرێم پێگەیەکی
کاریگەر لەئاست گۆڕانکاریی و هاوکێشە و
ململانێ هەرێم و نێودەوڵەتی و تەنانەت بەرامبەر بەغدادش لاواز و کەم بایەخ دەربکەێت.
کەواتە دەتوانین بێ دوو دڵی ئەوە بڵێین ڕاپەرین تەنها وەک مەدلول و مەغزا ڕاپەرین
وەچەرخان بوو.. ئەگینا دوای ڕاپەرین خەڵک
و خاکی نیشتیمان زەلیل و ئەتککراوە و هیچ جۆرە ئینجازێکی گەورە و کاریگەری نەتەوەیی
دروست نەبوو، ئەگەر پێش ڕاپەرین خەڵک گیرۆدەی دەستی یەک سیستمی دیکتاتۆری حزبی و سەرکردە بووبێت، ئەوا ئەمڕۆ خەڵک گرفتاری چەند دەسەڵاتێکی دیکتاتۆر
و بەچکە سەرکردەی خۆسەپێن و ستەمگەر بۆتەوە
واتە ڕاپەرین لەساتەوەختی
خۆیدا وەچەرخان گۆڕانکاری بنەڕەتی بوو، بەڵام ئیدی پاش ڕاپەڕین ئەحزابی کوردی بەپاشخان و عەقڵییەتی دیکتاتۆریی و قۆرغکاریییەوە ئیدارەی
کوردستانیان داوە.
بەکوردی و کورتی
ڕاپەڕین بۆ بەشێکی کەمی بەناو سەرکردە و گرووپگەلی دەسەڵاتخواز بوو بە نەیعمەت و دەستکەوتنی
سەرمایەی زەبەلەح بۆ خۆیان و نەوەکانیان.. خەڵک و هاوڵاتی تەنها نەهامەتی و بی حورمەتکردنی پێ بڕاوە.