تكایە تەنها شانازیەك!
3/17/2021 11:07:00 PM
د.ديارى ئەحمەد مەجيد
زۆربەی ووڵاتان
و حكومەتەكان و نەتەوەكانی دونیا هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدان شانازی نەتەوەیی ونیشتیمانی
لە ناخ و هزرو سۆزی ئەندامانیان و هاووڵاتانیان دروست و پتەو بكەن وبچەسپێنن و گەشە
پێبدەن... بەبەردەوامی لە هەوڵی ئەوەدان سەركەوتنەكانیان، دەستكەوتە گەورەكانیان
و دۆزینەوە و داهێنانەكانیان، كە لەسەر ئاستی ووڵات و حكومەت و هاووڵاتیانەوە بەدەستی
دێنن، بكەنە شانازی نەتەوەیی و نیشتیمانی... ئاخر ئەو شانازیانە یەکێکن لەو كۆڵەكە
گرنگانەی هەستی نەتەوەیی ونیشتیمانی وخۆشەویستی بەرامبەریانی لەسەر بینا دەكرێت...
یەکێکە لە پاڵنەرەكانی بەهێزبوونی ئینتیماو پابەندێتی و ڕێزی نەتەوەیی و نیشتیمانی
و دروستبوون وپتەوبوونی هەستی هاووڵاتیبوون...
هەر لەکۆنەوە پێش
ئەوەی نەتەوە و هەستی نەتەوایەتی دروستببن وگەشە بکەن، کۆمەڵە ئەتنیکیە جیاوازەکان،
سەرەڕای یەک زمانی و یەک باوەڕی و بەرژەوەندیە ئابووریە هاوبەشەكان، شانازیەک لەیەکتری
نزیککردونەتەوە و پێكەوەی بەستوون وپێویستی بەیەكتربوون وگیانی هاریکاری و پابەندێتی
تیا دروستکردوون...
سەرچاوە مێژوویە
ئەوروپیەکان باس لەوە دەکەن، کاتێك سوپاکانی شانشینە جیاوازەکانی ئەوروپا کۆدەبنەوە
بۆ بەڕێکەوتن بۆ فەلەستین وداگیرکردنی قودس، واتە بۆ شەڕی ناونراو بە جەنگی خاچپەرستان...
سەربازەکان دەستدەکەن بە گاڵتەپێکردن و تانەدان لە سەربازانی سوپاکانی دیكەو، باسی
ئازایەتی شاكانیان وسەردارەکانیان و پێناسەی چاکی وکاریگەری و پێشڕەفتەیی چەکەکانیان
و سەركەوتنە سەربازیەكانیان... ئەو شانازیانە جۆرێك لە هەستی پەیوەستی و پابەندێتی
بەرامبەر ئاڵای ووڵاتەکەیان و پادشاکەیان و سوپاكەیانی لا درووست کردوون...
زۆر جار ئەو چیرۆک و بەسەرهات وداستانی شەڕوشۆڕ و جەنگانە،
هەڵبەستراو بوون و ڕاستی مێژوویان هەرگیز نەبوە، بەڵام لە ڕێگەی گێڕانەوەی زۆر و گەورەكردن
و جوان تۆمارکردن و بڵاوكردنەوەیاندا، ماوەیەکی زۆر کاریگەری لەسەر دروستبوون وپتەوبوونی
هەستە هاوبەشە ئەتنیکی وناوچەگەری و پابەندبوون بە ووڵات و دەوڵەت و بە ئاڵاو
خاکەوە دروستکردوە...
مەجەرستان ئەو
نەتەوە و دەوڵەتە بچوکەی ئێستا دانیشتوانەکەی خۆی نادا لە 10 ملیۆن کەس، هاوزمانەكانی
لە جیهاندا خاوەنی 16 خەڵاتی نۆبڵن لە بوارە جیاوازەکاندا، خاوەنی چەندین مۆسیقار
و هونەرمەند و داهێنەرە... چەندین کەسایەتی ناسراو لەجیهاندا بە ڕەچەڵەک هەنگارین...
ناو وناوبانگی ئەمانە بونەتە شانازیەکی نیشتیمانی و نەتەوەیی بۆیان، دەوڵەتیش ڕۆڵێکی
گەورە دەبینێت لە بەردەوامبوونی ئەو شانازیەدا لە ڕێگەی یادکردنەوەیان و
دروستکردنی پەیکەر بۆیان و ناونانی شوێنە گشتیەکان بە ناویانەوە... هەموو ئەمانەش
لە پێناوی برەودان بە شانازیە نیشتیمانیەکان و پتەوکردنی پەیوەندی هاونیشتمانان و
هاوزمانانە بە یەکەوە وبە خاکەکەیانەوە... تەنانەت کار گەیشتۆتە ئەوەی کە شانازی
بە یاریزانێکیانەوە بکەن کە لە تیمێکی بیانیدا یاری ئەکات... هەرچەندە بۆتە جێگەی
پێکەنین و گاڵتەی خۆشیان، كاتێك لە هەواڵە وەرزشیەکاندا باسی ئەوە دەکەن کە بە
پاسێکی یاریزانەکەیان ئەو تیمە سەرکەوتنی بەدەست هێناوە...
کورد لە مێژوویدا
دەوڵەتی سەربەخۆی نەبوە. دامەزراندنی حکومەتی هەرێم لە کوردوستانی عێراق یەکەم تاقیکردنەوەی
حوکمڕانیە لە بەشێکی کوردستاندا کە زۆرترین ماوە درێژەی کێشابێت (تەمەنی گەیشتۆتە
٣٠ ساڵ)...
ئەگەر لە تاقیکردنەوە
کورتخایەنەكانی حوکومڕانی کورد لە ڕابردوودا ( سەردەمی شێخ مەحموود وکۆماری
مهاباد)، دەرفەت نەبووبێت بۆ ئەوەی دەسەڵات کاری زۆر بکات، چونکە هەر زوو دوژمنان
کۆتاییان پێهێناوە، تەنانەت فریای خۆ بەهێزکردن و خۆچەسپاندنیش نەکەوتوە، لەبەر
ئالینگاریە سیاسی و ئابوری و سەربازی وکۆمەڵایەتی وئاسایشیانەی کە ڕوبەڕووی بونەتەوە...
ئەوا حکومەتی هەرێمی کوردوستانی عێراق، لەگەڵ بوونی هەمان بەربەستەكانی سەرەوەدا،
بەڵام لە سەردەمێکی سیاسەتی نێودەوڵەتی وهەرێمایەتی جیاوازدا، کە زۆر لەبارتربوون
بۆی، فرسەتی بۆ ڕەخساوە بکەوێتە سەرپێ وخۆی ڕابگرێت... هەوڵی پتەوكردنی پەیوەندیە
هەرێمایەتی و نێودەوڵەتیەكانی خۆی بدات (بوونی چەندین کونسوڵگەری بێگانە لە هەولێر)،
سەرنجی زۆر کۆمپانیای فرەڕەگەز و ئاسایی ووڵاتان بۆ وەبەرهێنان لە کوردوستان ڕابکێشێت،
ڕایەڵەی بازرگانی فرەلایەن دروستبکات وتەرازویی بازرگانی برەو پێبدات (بەداخەوە تەنها
هاوردە، نەک نێردراو، تەنها نێردراوی کوردوستان بۆ دەرەوە نەوتە و هەرچی کاڵاو
شتومەک هەیە بە سەوزەو میوەشەوە لە دەرەوە دەهێنرێت)، هاوکاری ویارمەتی سەربازی ووڵاتانی
گەورە بۆ خۆی مسۆگەر بکات، کاتێک تووشی جەنگی تیرۆرهات...
لێ بەداخەوە لەغیابی
دووربینی و نەزانینی چۆنێتی تەوزیفكردنی ئەو فرسەتانە بۆ هەنگاوەكانی داهاتوو و بەدەستهێنانی
دەستكەوتی دیكە، تووشی غرور و لووتبەرزی و ژێروژوور هەڵسەنگاندنی هاوكێشە سیاسیەكان
و خراپ خوێندنەوەیان بوو، تا ئاستی دانی بڕیاری سیاسی و ئابوری ستراتیژی هەڵەو
كوشندە و بەهەند وەرنەگرتنی ڕاو تكاو هەڕەشەی دۆست و دوژمن...
دەسەڵاتی كوردی باشور لەم ماوەی سی ساڵەی تەمەنیدا، لەبری پارێزگاریكردن
و بەرگریكردن لەو دەستکەوتە گەورەو گرنگانە و ئەو پشتگیری و هاوسۆزی و ڕێزە دەرەکیەی
بەدەستی هێنا، هیچ بیری لەوە نەكردەوە ئەوانە بە كۆمەڵێ كاری گرنگی ناوخۆیی پتەو
و بەهێزبكات، کە پێویستی ژیانی و خۆسەپێنەرن بۆ توانای ڕووبەڕووبوونەوە و بەرەنگاری
ئالینگاریەكان و ئەو مەترسی و سەختیانەی كە ئەزمونەكەی و دەستكەوتەكانی تووشی دەبن...
ئەم دەسەڵاتە لە
ڕووی سیاسی و ئابوری و ئاشتەوایی كۆمەڵایەتی و ئاسایشی نەتەوەییەوە، چ کارێکی بۆ
پتەوبوونی نێوخۆی کردوە؟
چ هەوڵێکی داوە
بۆ برەوپێدانی هەستی نەتەوەیی و نیشتیمانی؟
کام شانازی نەتەوەیی
و نیشتیمانی لای هاووڵاتیان گەشەپێداوە؟... بۆ ئەوەی هەستی ئینتیماو پابەندێتی
وخۆشەویستی بۆ خاک و ووڵات وبۆ خۆی بەهێزبکات... تا داوابكات لە تەنگانەو نەهامەتیدا
”گۆشتی لا ڕانی خۆی بخوات”...
* زمانی یەکگرتوو
کە دایكی گەشەی هەموو هەستەکانە، تائێستا لەدایک نەبوە... لە ناوچەیەک بە زاراوەیەک
و شێوازێکی نووسین و لە شوێنێکی تر بە یەكێكی ترو بە شێوازێکی جیای نووسین، مامڵە
لەگەڵ زمانی کوردیدا دەکرێت، ئەمە لە كاروباری كارگێڕی و مێدیاشدا پیادە کراوە، حکومەت
هیچ هەنگاوێکی نەناوە بە ئاڕاستەی چارەسەری ئەو گرفتە نەتەوەیی و نیشتیمانیە هەرە
گرنگە...
* لە بری سڕینەوەی
شوێنەوارەكانی جیاوازی و دابەشبوون و یەکخستنی ووڵات و هێشتنەوەی بە یەکگرتووی، مەخابن
”دوو زۆنی زەردستان و سەوزستان” لە لایەن دوو هێزی دەسەڵاتدارەوە درووستكراون و بەردەوام
تۆختر و زەقتر دەكرێنەوە و سنور لە نێوانیاندا دەچەقێنرێت...
* پێشمەرگە، کە دەبێت
سوپای نیشتیمانی و جێگەی شانازی نەتەوە و هاونیشتیمانان بێت، بە گوێرەی زەردستان و
سەوزستان دابەشبوە، لە كاتی بەرەنگاری تیرۆردا، هەرچی قارەمانێتی و ئازایەتی و بەرخۆدانە
میدیای زەردستان بۆخۆیی و هی سەوزستان بۆخۆی تۆماری دەكردن... هەردوولاش لە نرخی سەرکەوتنەکانی
یەکتریان کەمدەکردەوە، بە تانە لێدانی ئەوەی سەرکەوتنەکە بەهۆی هێزی دیکەوە بەدەست
دەهات...
* حکومەت، باشترە
بڵێین ”حیزبومەت”، نەک هەر نەیانتوانیوە ”حوكمی ڕەشید” و دادپەروەر ودیموکرات و ڕێزلێگیراو
بەرقەرار بکات، تا شانازی پێوە بکرێت، بەڵکو لەڕێی خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات و گەندەڵی
و بەرتەسككردنەوەی ئازادیەكانەوە، هەستی ئینتیماو خۆشەویستیشیان بۆ خۆیان و بۆ
ووڵات نەک لاواز، بەڵکو هەر سڕیوەتەوە... بۆیە زۆربەی گەنجان خۆیان دەدەنە دەست ڕەحمەتی
قاچاخچی و شەپۆلی دەریاکان...
* لە ئەنجامی
شكست وخراپ بەڕێوەبردنی هەرێم لەڕوی سیاسی و ئابوری وکۆمەڵایەتیەوە، کۆمەڵگای
کوردوستانی هەروەک ئەوانەی هەندێ لە ووڵاتانی ئەمریکای لاتین، دابەشبوە بەسەر توێژێكی
بچوکی دەسەڵاتبەدەستی زۆر دەوڵەمەند و خاوەن هەموو شت و بەشێکی زۆری هەژاری پاشکەوتە،
هەروەک کارتێلەکانی بازرگانی مادە هۆشبەرەکان لە ئەمریکای لاتین (کە ئینتیمایان
تەنها بۆ پارەو دەسەڵاتە) وهەژارانیش بە ناچاری بۆ بژێوی ژیانیان پاشکەوتەیانن
وکاریان بۆ دەکەن.
* لە بری هەوڵدان
بۆ بەهێزکردنی شانازی وپابەندێتی نەتەوەیی بە بۆنە نیشتیمانیەکانەوە، بۆنە حیزبیەکان
بەپێی ڕەنگ وبەپێی کەس گەورە وبەگشتی دەکرێن وفیستیفاڵیان بە ناوەوە دەکرێت وڕۆژیان
بۆ دەکرێت بە پشووی فەرمی.
* لەبری هەستی نیشتیمانی
و سۆلیداریتێتی هاوبەش، ڕق و كینەی شارچێتی و ناوچەچێتی و حزبچێتی و بنەماڵەچێتی لە
ڕێگەی میدیاوە تۆخدەكەنەوە.
* نەتەوە زیندوەكانی
دونیا لە ساتەوەختی ڕووبەڕووبوونەوەی كارەساتەكاندا، هەرچی ململانێ و كێشەی ناوخۆیی
هەیە وەلاوەدەنێن وبەلایدادەخەن و دەست لەناو دەست بەرەنگاری مەترسیەكان دەبنەوە،
لای كورد و حیزبی كوردی تازە پێشبڕكێی ئەوە دەكەن تووشبوو ومردن بە كۆرۆنا لە سلێمانی
زیاترە یان لە هەولێر، ئاسایشی كامیان بەرقەرارترە لەویتر.
* لەم بارە هەستیارەی
هەرێم و ناوچەكەی پێداتێدەپەڕێت وئەو هەڕەشە گەورانەی لەسەر دواڕۆژی گەلەكەمان هەیە،
هێشتا خەریكی سەنگەر لەیەكتر گرتن و هەڵدانەوەی پەڕە ڕەشەكانی ڕابردوون. تكایە مەهێڵن
شەرم لە كوردبوون دروست بێت و بۆ یەكجاریش بێت شانازیەك ببەخشن پێمان.