کێشەکە لەکوێدایە؟
12/21/2025 1:09:00 PM
عیماد حەمید عەلی
فەرهەنگ مێژووی زیندوی کۆمەڵگایە، ڕێگری دەکات لە دوبارە بوونەوەی هەڵەکانی ڕابردوو.
شەریعەتی
لەوەڵامی پرسیارێک سەبارەت بەکێشەی ژن لەکۆمەڵگەی کوردی نەوشیروان مستەفا ئەڵێت(ئێمە کێشەی ژن و کێشەی پیاو و کێشەی مناڵ و کێشەی گەنجمان نییە،ئێمە کێشەی دواکەوتوی کۆمەلایەتی و فەرهەنگیمان هەیە) دەستپێکی چاکسازی و گۆڕانکاری دەبێت لەگۆڕانکاری فەرهەنگییەوە بێت، مۆدێرنەی خۆرئاوا بەرهەمی ڕۆشنگەرییە، شارستانییەتی یۆنان بەرهەمی فەلسەفەکەیەتی ، شارستانییەتی ئیسلامی خاوەنی فەرهەنگ و کلتوری خۆیەتی، هەوڵی بڵاوکردنەوە و چەسپاندنی فەرهەنگ و کلتورەکان لەلایەن دەوڵەتانی سەردەست و دەستڕۆیشتو لەدونیای نوێشدا کارێکی شاراوە نییە، بەلام حیزب سەنتەریی لە کۆمەڵگای کوردی ڕێگرییەکی گەورە بوە لەبەردەم بە سەنتەرکردنی فەرهەنگ و رۆشنبیری، بەدرێژایی خەباتی چەکداریی و سیاسیی کورد زۆر کەم مەودا دراوە بە پاشخانی فیکریی و مەعریفی ،خاڵی گرنگ بریتیی بوە لە کۆکردنەوەی خەڵک و دروستکردنی قەرەباڵەخی موزەیف و بێسود بەناوی سیاسەتەوە و لەکاتی لێقەومانیش کەمینەیەکی کەم ماوەتەوە بۆ بەرگری و وەستان و هەستانەوە، بەو دەردە رۆشتنی شۆرشی ئەیلول یەکێک لەهۆکارەکانی نەبونی ئەو پەروەردەو بناغە فیکرییە بو، کەدواتر لە شۆڕشی نوێدا و لەسەرەتای شۆرشەکە شەهید ئارام هەڵگری بیروباوەری پەروەردە کردنی تاک بو نەک کۆکردنەوەی خەڵک و هەرئەمەش خاڵی جیاوازی ئەو بو لەگەل سەرکردەکانی ئەوکاتی شۆڕشدا، هاتنی هێزە ئیسلامییەکانیش نەیتوانی وەرچەرخانی کەلتوری وبنەرەتی لە کۆمەڵگای ئێمە بکات، تەرکیزیان لەسەر بانگەواز و سیاسەت بوو ، کەلتور و فەرهەنگ لەبیرکراوەکانی ناو کایەی کارکردنی ئەوان بوو ، لە کاتێکدا وەرچەرخانە گەورەکانی دونیا لە گۆڕانکاری فەرهەنگی و کەلتوریی و ڕۆشنبیرییەوە بوە، شاراوە نییە کە مۆدێرنەی خۆرئاوا بەرهەمی شۆڕشی ڕۆشنگەرییە، ئێمە تا ئێستا نەمانتوانیوە گوزەر بەو قۆنا غەدا بکەین، هێزە سیاسییەکان بەدەر لەدوو هێزەکەی دەسەڵات کە سەرهەلدەدەن و پەتدا دەبن کاری سەرەکییان لەسەر ڕێکخستن و ڕاگەیاندن و هەڵبژاردنە بەبێ کارکردنێکی قوڵ لەسەر فەهەنگ و کەلتور و بیرکردنەوە و پەروەردەکردنی نەوەیەک بە بیرکردنەوە و ئاراستەو دیسپلینێکی نویی کارکردن لە کایەی سیاسییدا، ئۆپزیسۆن بوون بریتیی نییە لە هەڵوێست وەرگرتن بەرامبەر هێزێکی سیاسیی دیارتکراو بەڵکو بینێکی دونیایە بە جۆرێکیتر هەڵوێستێکی ڕادیکالە بەرامبەر کۆی دیاردەکان، ئەوەی تەنیا لە ئۆپۆزسیۆنی سیاسیدا خۆی ببینیتەوە و کاربکات مەحکومە بەبەرهەمهێنانەوەی هەمان جۆری دەسەلات و حیزب و مۆدێلی سیاسی باو، بۆیە دەبینین بەردەوام لە بانەیەکی داخراودا دەخولێینەوە و ناتوانین ئاراستەیەکی سیاسیی جیاواز لە ئاراستە باوەکەی هێزەکانی دەسەلات بخوڵقێنین و کارکردنی ئێمە بەردەوام لەسەر دوهێزەکەی دەسەڵاتە هەر بۆیە مۆدێلی ئەوان بەرهەم دێنینەوە و توانای تێپەڕآندنی ئەوانمان نییە، لە باشترین حاڵەتدا ئەوەیە کە (دەزانین چیمان ناوێ، بەڵام نازانین چیمان دەوێ) لە قۆناغەکانی شۆرشی کوردیشدا بەڕوونی ئەوەی تێدا بەدی دەکرێ کە نەتوانراوە عەقڵانیانە و مەنتیقییانە فۆرمەلەی داواکارییەکانی کورد بکرێت بەشێوەیەک کە لەگەڵ داخوازییەکانی قۆناغەکەدا بگونجێت.
دوای راپەرین و قۆناغەکانی دواترمان نەمانتوانی پەروەردە و فەرهەنگ بکەینە چەق و دامەزاراوەکان بەشێوەیەکی ستراتیژی کاری لەسەربکەن، بتوانرێت ستراتیژیکی قوڵی نیشتیمانی دابڕێژرێت بۆ بە سەنتەرکردنی فەرهەنگ و کەلتور ، بودجەی تایبەت و پلانی درێژ مەودای بۆ دابنرێت ، تەنها کاری وەزارەتەکانی پەروەردە و خوێندنی باڵا بریتیی بوە لەبەخشینەوەی بڕوانامەی زل و قەبە، لەکاتێکدا بڕوانامەی زۆروگەورە نیشانەی ئاست بەرزی فەرهەنگی نییە، ناکرێت دکتۆرات هەبێت و فەرهەنگی بەکارهێنانی ئامێرەپەیوەندییەکانت نەبێت،ئەمە بەکورتی نیشانەی ئەوەیە کە نەمانتوانیوە بناغەیەکی پەروەردەی دروست بونیاد بنێین و کار لەسەر فەرهەنگێکی پێشکەوتوی ڕاست و دروست بکەین.