پەیماننامەی سایکس-بیکۆ و کاریگەرییەکانی لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەراست!
11/19/2025 4:13:00 PM
سەردەشت محمد
سەردەشت محمد جاف
ئەمڕۆ ١٧/نۆڤنبەر لە کۆڕبەندی مێپس لە شاری دهۆک
هەریەک لە سەرۆک بارزانی و داود ئۆغلو لەسەر ڕێکەووتننامەی سایکس- بیکۆ قسەیان کردو، سەرۆک بارزانی ووتی: (هەموو ئەو میللەتانەی
لە ڕۆژهەڵاتی ناوەراستداین بە دەست پەیماننامەی سایکس - بیکۆ دەناڵێنن!
ڕێککەوتننامەی سایکس-بیکۆ کە لە ساڵی ١٩١٦دا لە
نێوان بەریتانیا و فەڕەنسادا ئیمزا کرا، یەکێک لە گرنگترین ڕووداوە سیاسییەکانی سەدەی
بیستەم بوو کە دۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەراستی دیاری کرد.
ئەم ڕێککەوتنە نهێنییە، کە بە هاوکاری ڕووسیا ڕێکخرا،
خاکەکانی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەراست دابەش کرد. بەپێی ئەم ڕێککەوتنە،
فەڕەنسا دەسەڵاتی لەسەر سوریا و لوبنان بەدەست هێنا، لەکاتێکدا بەریتانیا عێراق و
ئوردون و بەشێک لە فەلەستینی بەدەست هێنا.
کاریگەرییەکانی ئەم ڕێککەوتنە قووڵ و درێژخایەن
بوون. سنوورە دروستکراوەکان هیچ گرنگییەکیان بە دابەشبوونی ئایینی، ئەتنیکی و کەلتووری
نەداوە، بەڵکو بەپێی بەرژەوەندییە کۆلۆنیالییەکانی هێزە ئەورووپییەکان هێڵ کێشران.
ئەمەش بووە هۆی دروستبوونی کێشە و ناکۆکی زۆر لە ناوچەکەدا.
گەلی کورد، کە بەرینترین گەلی بێ دەوڵەتی جیهان
بوون، یەکێک لە زیانبەرترین لایەنەکانی ئەم دابەشکاریە بوون. خاکەکانیان بۆ چوار وڵات
دابەش کران، کە ئەمەش گرفتێکی مێژوویی و سیاسی دروست کرد کە هێشتا چارەسەر نەکراوە.
ئەمڕۆ، زۆرێک لە کێشە و شەڕە ناوخۆییەکانی ڕۆژهەڵاتی
ناوەراست دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سنوورە دروستکراوانەی سایکس-بیکۆ. ڕێککەوتنەکە نموونەیەکی
ڕوون بوو لەوەی کە چۆن بڕیارە کۆلۆنیالییەکان دەتوانن کاریگەری درێژخایەنیان لەسەر
چارەنووسی نەتەوەکان هەبێت.
ڕزگاری و ئازادی وەکو دوو مافی گرنگ و کاریگەر
لە ناخی مرۆڤدا دووچاری گۆڕان نابێت بەڵکو هەمیشە لە نەشونمادایە.
