597وتار

یەكڕیزی وەك تیۆر، كلتوری دەمارگیری و ڕقی سیاسی لە كرداردا

5/20/2021 9:59:00 AM

هەردی ئەحمەد

لە ئەزموونی خۆبەڕێوەبەری كورد و تێپەڕینی ٣٠ ساڵ بەسەر حكومڕانی هەرێمی كوردستان، كلتوری شەڕەنگێزی، دەمارگیری، جەنگی گەرم و ساد زیاتر ڕەنگدانەوەی هەبووە و هەیە بەسەر كەش و ژینگەی سیاسی لە هەرێمی كوردستان، یەكڕیزی و بوونی ئاشتەوایش تا ئاستێكی لاواز و زیاتر لە تیۆر و وتە و لێدوان و نوسراوەكاندا تێنەپەڕیوە

دیدگای لایەنە سیاسیەكان بۆ سیاسەت كردن لە ناوخۆ بە ئەندازەیەك ڕێیكردووە كە هەموو پێوەرەكانی ڕق، تۆڵە، شكست پێبردن و سڕینەوەی تێپەڕاندووە، لە ئاستی دەرەوەش سەرباری دەستەبەركردنی دەستكەوتە گرنگەكانی وەك (حوكمی ئوتۆنومی، ناوچەی ئارام، دروستبوونی كیانێكی سەربەخۆ بۆ كوردەكان) لە ڕابردوو، لەگەڵ ئەوەشدا ڕاوێژی جدی و هاوكاری و هەماهەنگی و پشتیوانی بەردەوام لەلایەن كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە ئێستادا، بەڵام نیگەرانی جدی دەبینرێت بۆ شێوازی سیاسەت كردن و حوكمداری لە بەڕێوەبردنی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستاندا

نیگەرانیەكان لە ئاستی ناوخۆی كوردستان ڕۆژ بە ڕۆژ ڕو لە هەڵكشانە، لە ئاستی دەرەوەش بە ئەندازەیەك زۆر بوون كە بەشێك لە وڵاتانی زلهێزی وەك ( ئەڵمانیا، فەرەنسا، ئەمریكا) هەڵوێست و نێگەرانیەكانیان بە ڕونی و بێ پەردە بەیان كردووە و بە چەند پاكێجێكی جیا جیا گەیاندویانەتە دەست بەرپرسانی هەرێم، لە هەمان كاتیشدا بارەگای نەتەوەیەكگرتووەكان لە عێراق و ئۆفیسی مافی مرۆڤ لە یونامی لە ڕاپۆرتێكی دورودرێژ بە ڕونی تیشكیان خستۆتە سەر بەشێك لە مەترسیەكان لە پاشەكشە و بەگی بەردەوام لە هەڵكشانی پێشیڵكاریەكانی تایبەت بە مافی مرۆڤ و ئازادی گشتیەكان لە هەرێم

سەرباری ئەمانەش (جێنین پلاسخارت) نوێنەری سكرتێری گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان/ عێراق، لە دواین لێدوانیدا زۆر ڕاشكاوانە بابەتی كیان و قەوارەی هەرێمی كوردستانی ڕونكردەوە و داهاتویەكی مەترسیداری بۆ سەركردایەتی سیاسی كوردی خستە ڕوو

ئەم ئاماژانەی سەرەوە شیاوی هەڵویستەی جدین نەك هەر بۆ سیاسیەكان بەڵكو بۆ تەواوی هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان، چونكە بە هەر بارێكدا ساردی و نیگەرانیەكانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەرئەنجامەكەی باجێكی قورسە بۆ تەواوی خەڵكی كوردستان، وەك چۆن ڕیفڕاندۆم و دەوڵەتی سەربەخۆی كوردی لە بار برا و بە زیندووی لە گۆر نرا، چانسی قەوارە و كیانی سەربەخۆش لە گیانەڵا و ڕاگەیاندنی مەرگ نزیك دەبێتەوە

بۆ ئەوەی مەرگی هەتاهەتای ڕانەگەیەنرێت:
١. پێویستە یەكڕیزی و ئاشتەوای ناوخۆی لە تیۆرەوە بكرێت بە كردار.
٢. حیزبەكان لێبوردوانەتر مامەڵەیەكی دروست لەگەڵ پرسەر چارەنوسازەكان بكەن، لێكتێگەیشتن و گفتوگۆ وەك تاكە كارتی كاریگەر لە دەرەوەی ڕق و دەمانگیری بەكار بهێنن بۆ چارەسەركردنی گرژیە ناوخۆییە سیاسیەكان لە هەرێم و ئاریشە و كێشە و گرفتەكان لەگەڵ عێراق.
٣. هەوڵی جدی و دەستپێشخەری بەپەلە بدێت لە لایەن ناوەندە ئەكادیمی و دامەزراوەكانی دەرەوەی حیزبەكان بەتایبەت لە لایەن ( زانكۆ و ڕێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی و میدیا)كان.
٤. پەیپەر و پڕۆژەی گشتگیر و بێ لایەن لەسەر جۆر و شێوازی ئاشتەوای و یەكڕیزی بنوسرێت و ئامادەبكرێت.
٥. سەركردە سیاسیە كوردیەكان جدی تر هەوڵەكانیان بخەنەگەڕ بۆ چارەسەركردنی دۆخی چەقبەستوی سیاسی و ڕەوینەوەی نیگەرانیەكان لەسەر ئاستی ناوخۆی و دەرەوە.
٦. گروپێكی نیشتیمانی بە نوێنەرایەتی سەرجەم لایەنەكان و ڕێكخراو و كەسایەتی و ئەكادیمیستان و ڕۆشنبیران پێكبهێنرێت، بۆ ڕێگریكردن لە هەر هەوڵێكی تێكدەرانە و شەڕەنگێزانە.
٧. هەوڵێ جدی بدرێت لە كاڵكردنەوە و سڕینەوەی سنور و زۆنەكان.
٨. بە نیشتمانی كردنی سوپا و هێزی یەكگرتوو لە دەرەوەی حیزب ئامادە بكرێن و ڕێكبخرێنەوە.
٩. دامودەزگا نیشتمانیەكان بەتایبەت( پەرلەمان، حكومەت، دادگاكان) دادپەروەرانە و ڕۆڵی بێ لایەنانە بگێڕن لە خزمەتكردنی زیاتری هاوڵاتیانی هەرێم بە یەكسانی و بێ جیاوازی.

لە زامنكردنی هەموو ئەو پێشنیارانەی سەرەوە، كاری داهاتوو ئامادەكردنی دەستوری هەرێمی كوردستان كە لە ئاست پێویستی و تموحی كۆمەڵگادابێت.