كوردفۆبیا
9/5/2019 3:10:00 PM
هەردی مێد
زۆرینه‌ی زۆری تورك، به‌شێك له عه‌ره‌ب و سه‌رجه‌می فارس به به‌رنامه و به شێوه‌یه‌كی تۆكمه كار بۆ ناشرینكردنی كورد و تێكشكاندنی ئه‌و سه‌رمایه ره‌مزی و ناسنامه پۆزه‌تیڤه ده‌كه‌ن كه كورد له شه‌ڕی داعشدا به ده‌ستیهێناوه. بێگومان، كوردفۆبیا له پێش ئه‌م به‌رواره و پێشترش هه‌بووه، به‌ڵام باوه‌ڕ ناكه‌م هه‌رگیز به‌م قه‌باره و لێشاوه‌ی ئێستا بووبێت.
كورد به‌رامبه‌ر به‌م لێشاو و هه‌ڵمه‌ته تاڕاده‌یه‌ك ده‌سته‌وه‌ستاو و بێبه‌رنامه‌یه. له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان، هه‌ندێ كورد جۆرێك له به‌ره‌نگاربوونه‌وه و كاردانه‌وه‌یان به‌رانبه‌ر به‌م ڕه‌وته ڕێكخستووه كه كاریگه‌ری خۆی هه‌یه. وه‌لێ، له هه‌موو شتێك گرنگتر ئه‌وه‌یه كوردان له تارواگه به دوو كاری ره‌مزی گرنگ هه‌ستن كه به رای من گه‌ر به شێوه‌یه‌كی به‌رنامه‌ڕێژی و عه‌قڵانی بكرێن كاریگه‌ری خۆییان ده‌بێت.
یه‌كه‌م، به دروستكردنێك ناوه‌ندێكی جڤاتی مه‌ده‌نی بۆ به دواداچوون و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ئه‌و ده‌نگ و به‌رنامانه‌ی به شێوه‌یه‌كی روون و ڕاشكاوانه په‌له‌ماری كورد ده‌ده‌ن و سه‌رقاڵی دێواندنی كورد و ناشرین كردنیان. له فه‌ره‌نسا توركه‌كان زۆر كارایانه كار بۆ دروستكردنی تۆمه‌ت و پرۆپاگه‌نده له دژی كورد و مافه‌كانی ده‌كه‌ن. ئه‌م دژایه‌تیه به ئه‌ندازه‌یه‌ك ڕێكخراوه و به‌رنامه‌داره كه به‌م دواییانه به‌رنامه‌ڕێژه‌رانی توانیویانه خۆیان له چوارچێوه‌ی حزبێكی سیاسی له فه‌ره‌نسا ڕێكبخه‌ن. رۆژنامه‌نوسی فه‌ره‌نسی به ناوبانگ و پسپۆری توركیا خاتوو ئاریان بۆزۆن له ریپۆرتاژێكدا كه له سه‌ر <چێشتخانه‌ی ناوه‌وه‌ی> ئه‌م حزبه ئه‌نجامیداوه، ده‌ڵێت حزبه‌كه له تورك و عه‌ره‌به‌كان پێكهاتوون و خاڵی كۆكه‌ره‌وه و پاڵنه‌ریان <دژه-كورده>. بۆیه، كوردش ده‌بێت خۆی بۆ ئه‌م دینامیكه نوێییه ڕێكبخات به تایبه‌تی له ڕێگه‌ی یاسا و په‌نا بردنه به‌ر دادگاكان. هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ی له‌م رۆژانه‌ی پێشوو ١١ كوردی رۆژئاڤا له دژی ئه‌سه‌د ئه‌لزوبی په‌نایان بۆ دادگاكانی فه‌ره‌نسا برد له دوای ئه‌وه‌ی ئه‌م تاوانباره راسته‌وخۆ و به بێی هیچ پێچوپه‌نایه‌ك كورد به كه‌ر، بۆق، سیساركه، سه‌گ، تد ده‌چوێنێت و ڕه‌حمه‌ت بۆ سه‌ددام ده‌نێرێت. به رای من، ده‌بێت كورد بۆ جوڵاندنی یاسا و دادگاكان له ئه‌وروپا هه‌وڵی كپكردنی ئه‌م ده‌نگانه بدات و هه‌ر له ڕێگه‌ی ئه‌م ده‌ستگایانه‌وه هه‌وڵی پاراستنی ماف، پێگه و وێنه‌ی خۆی له دژی داگیركه‌رانی بدات.
دووه‌م، كورد ده‌بێت له خۆرئاوا به شێوه‌یه‌كی به‌رنامه‌ڕێژی و عه‌قڵانی كار بۆ داتاشینی چه‌ند چه‌مكێك بكه‌ن و له‌گه‌ڵ ناساندنی ئه‌م چه‌مكانه له میدیا و ناوه‌نده ئه‌كادیمیه‌كان، وه‌ك <كوردفۆبیا>، <دژه-كورد>، <كوردیسید (واته كوردكوژی)>، تد. جوله‌كه و ئه‌رمه‌نه‌كان له‌مه‌دا كارێكی نایاب و به به‌رنامه‌یان كردووه. ئه‌نتیسێمیت، بۆ نمونه یه‌كێكه له‌و چه‌مكانه كه جوله‌كه‌كان دایانتاشیوه و كردویانه به قه‌ڵغانێكی گرنگی رۆشنبیری و یاسایی بۆ لێدان له‌و ده‌نگه نه‌ساز و نه‌ژادپه‌رستانه‌ی په‌له‌ماری جوله‌كه ده‌ده‌ن. راسته. تاراوگه‌ی جوله‌كه و ئه‌رمه‌نه‌كان تارواگه‌یه‌كی كۆنه و خاوه‌ن سه‌رمایه‌كی ئابوری توندوتوڵ و ئامرازی پراكتیكی كاریگه‌رن. ڕاسته ئه‌مان، به هۆی كونێتیان ڕێكخراوترن و شوێن پێیان قایمتره، به‌ڵام ئه‌مڕۆ ژماره‌ی كوردش له خۆرئاوا له هه‌ڵكشاندایه و نه‌وه‌ی دووه‌م و سێیه‌میان به‌ڕێوه‌ن كه له‌م وڵاتانه له‌دایكبوونه و لێره خوێندویانه.
به هه‌ر حاڵ، به كارهێنانی چه‌مكی <كورد-فۆبیا> بۆ تاوانباركردنی ئه‌و ده‌نگانه‌ی كار بۆ ناشرینكردنی كورد ده‌كه‌ن به گرنگ ده‌زانم. هه‌ندێك له‌وانه‌یه ئه‌مه به شتێكی هاكه‌زانی بزانن، به‌ڵام له راستیدا هه‌ستێكی وا ته‌نها له نه‌زانیه‌وه‌یه سه‌رچاوه‌ی گرتووه. زۆرینه‌ی خه‌ڵك نازانێت كه واقعی كۆمه‌ڵایه‌تی پێش هه‌رشتێك به‌رهه‌م و زاده‌ی زمانه و هه‌ر له ڕێگه‌ی زمانشه‌وه ده‌شێت كار بۆ گۆرین و هه‌مواركردنه‌وه‌ی بدرێت.