ئیمان لە نێوان ئازادی و ناچاریدا
8/9/2024 10:34:00 AM
ئارام قادر سابیر
پێشمەرجی ئیمان
ئازادی و ئازادبوونە، مرۆڤی باوەڕدار تەنها لە دۆخی ئازادیدا دەكارێت كە بەرپرسیار
بێت و ئۆباڵی بیر و گوفتار و ڕەفتاری خۆی بكێشێت. ئەوانەی ئیمان بە ڕادەست بوون دەزانن
، هێشتا لە نێوان ڕێزمەندی و خۆشەویستی ئازادانە بۆ خودا و كۆیلایەتی ترسئامێز جیاوازی
ناكەن، كە ترس سەرچاوەی ڕق و نەخۆشیە هئشەكی و دەرونیەكانە، بیر لە خواست و ویستی
پەرستن و خۆپابەندی ناكەنەوە، بەڵكو ئیمان بە تێكەوتن و وابەستەگی ناچاریی دەبینن،
بە جۆرێك باوەڕدار تەنها ئامرازێكی جێبەجێكردنی فرمانەكانە (بەڵام كام فەرمان؟ وەك
ئەوەی ئەساسینەكان).
بەڵام بۆ مرۆڤ وەك
دوا ئامانج، نەك ئامراز، ئیمان تەنها لە ویست و بژاردەی ئازاد و تێگەیشتنی ژیر و
ئاوەزمەندانە واتای دەبێت، نەك لە مشتومڕی بەكۆیلەكردن و پابەندكردنی دەرەكی. ئیدی
ئەودەم ئیمان و ئاكار هیچ پەیوەندیەكی بنەماییان نامێنێت، لە كاتێكدا لە ئیمانی
ئازاد و ئازادی ئیماندا چاكە و ئاكار و جوامێرییەكان خۆمەندانەن و باوەڕدار بە شێوەی
بەرپرسیارانە داكۆكی لە ڕەفتارەكانی دەكات.
ئایین لە ڕەوتی
گەشەی شارستانیەت و پەرەسەندنی زیرەكی و ژیریی مرۆییدا بە ئامانجی وەڵامی پرسیارە
وجودی و ئاڵۆزییەكان هاتۆتەئارا و بەشداریكردووە، ئەمەش بەشێكە ژە پرۆسەی دیالێكتیكیانەی
ئازادبوونی ئەقڵ. بەڵام لە سەدەكانی نێڤین و دەركەوتنی بازرگانانی دینگەرا، ئایین
بووە بە چەكێكی كاریگەری كۆنتڕۆڵ و ڕامكردن و كوشتنی پرسیار و گەمژەكردنی ئینسان.
بەشێكی گەورەی ئیمان
لە چێوەی دەوڵەتدا دەچێتە خانەی بێ مانایی، ئیمانی ناچار و نائازاد لە چێوەی دەوڵەتی
مەزهەبی و دینی یان لە سنوری حزبی مەزهەبی و دینی و دینگەراكان بێ واتا دەبێت. تەنها
لە دەولەتی ئازاددا، كە مرۆڤ ئازادانە ئیمانی خۆی قایم و دایم دەكات. ئیماندار لە
نێو جیاوازییەكاندا پەرە بە بیروبۆچوون و ئایدیاكانی دەدات و لەگەڵ ئەوانی دیكەش دەكەوێتە
دیالۆگ و پێكەوەژیان، باوەڕ بەوە دێنێت كە ئەوەی باوەڕی پێی نییە كەسانی دیكە دەتوانن
باوەڕیان پێی بێت، ئەمەش دەبێتە جەوهەری لێبوردەیی لای باوەڕداران.
دەڵەوت و كۆمەڵگەی
ئازاد هەمان زەمینەی یەكسان بۆ هەموو جیاوازییەكان دەسازێنێت، بە پێچەوانەی فاشیست
و ستەمكاران، بەمەش لە باوەڕی ساختە و ماسكدار ڕزگار دەبین، نیفاقی دینی و باوەڕی
نابنە پۆتێنشیاڵی تەقینەوەی ئیمانێكی ساختە بە ڕوی جیاوازییەكان و سڕینەوەیان.
دیالۆگ و تێگەیشتن
و ڕاڤەی ئاقڵانەی نێوان جیاوازییەكان تەنها لە دەوڵەت و كۆمەڵگەی ئازاد و دیموكرات
دێتە دی، بەمەش ئیمان و ئایینی كراوە هاوتا لەگەڵ مۆڕاڵی كراوە دێنەئاراوە، بە پێچەوانەوە
ئیمان و ئایین و مۆڕاڵی داخراو و دۆگم چەكەرە دەكەن و دەبنە دوژمنی هەر جیاوازییەكی
نێوخۆیی و دەرەكی.
زۆربەی جنێوفرۆشانی
ئایینی لەوانەن كە ئیمانی ئازادیان بۆ خۆیان هەڵنەبژاردووە، واتە ئاوەزمەندانە لە
پرسی ئایین و ئیمان ڕانامێنن و تێگەیشتنی پاساومەندیان نییە، لە كاتێكدا ئایین لە
بنەمادا بۆ ئازاد و ئاوەزمەندانە نەك كۆیلە و گەمژەكان، لەبەرئەوە لەودیو سنوری ژیرەوە
دەكەونە جنێو، هاوكات وەك جەنگاوەرێكی كوێر ئیمانیان بەسەردا سەپێنراوە و لە ترسێكی
قوڵەوە لە خودا و پیرۆزیەكانیان دەڕوانن و هەمیشە وەك بۆمبی تەوقیتكراو وەهان و بە
یەكدیدا دەتەقنەوە، بە كبریتی هەر جیاوازییەك گڕ دەگرن، كێشەی بنەماییان جیاواز
بوونیانە و بە گوزارشت و ڕەفتارێكی سادە دەكەونە جەنگەوە. ڕاسڵ گوتەنی: گەورەترین
دوژمنی بەختەوەری و ئازادی مرۆڤەكان بریتییە لە بەرگری كوێرانە لە عەقیدە و باوەڕە
هەڵەكان. ئەم جەنگاوەرانەی ئیمان ئامادەن بۆ ڕزگاربوون لە پارادۆكس و شەقبوونی كەسێتی
خۆیان، بە خۆكوشتن خۆیان لە دەستی خۆیان ڕزگار بكەن.
ئایین لەسەر زەمینی
ئازادی گەشە دەكات و لە دەوڵەتی دینگەرادا كۆتایی دێت. هەر لەوێشدا باوەڕدارانی
نائازاد دەبنە حەشاماتێكی بەرخۆر و مەسرەفگەرای كوشندە بە دەست دینگەرا و
بازرگانانی دینەوە. كەواتە كاری دەوڵەت سەپاندنی ئیمان و ئایدیا نییە بەسەر هاونیشتمانیاندا،
بەڵكو فەراهەمی زەمینەی یەكسان و پێكەوەژیانی ئاشتیانەی جیاوازییەكان پاراستنیانە.
بۆ سەرپێخستنی دیالۆگی شارستانیانە لە مەڕ باوەڕ و ئایین و پرسە هەنوكەییەكانی كۆمەڵگە،
دەبێ دەوڵەت و دەسەڵاتی ئازاد و دیموكرات ببێتە پارێزەر و چێوەی پانتایی گشتی و
پانتاییە جۆربەجۆرەكانی دیكە و بنیاتنانی دیالۆگی ئاقڵانە و پێكەوەژیانی هاوڕێیانەی
جیاوازییەكان، داننان بە بوونی یەكتر و ڕێزمەندی و پەیوەندی دیموكرات و كراوە، تا
بڵێین جیاوازین بەڵام پێكەوەین، دەشێ هاوڕێ بین بە بێ ئەوەی هاوڕا بین، پێشمەرجی دیالۆگ
و هاوڕێیەتیش جیاوازبوونە.
