489 کەلتور

پوشکین و یەسەنین دوو مەرگی جیاواز!

11:50 - 29/07/2020

یاسین بانیخێڵانی

لە ناو ئەدەبی ڕووسیدا هیچ ناوێک هێندەی ناوی پوشکین 1799 – 1837 لەسەر زاران و لەبەرچاو نییە، ناوی پوشکین نەک هەر لە سەر ئاستی ڕووسیا بە گشتی و شاری سانت پێتەرسبۆرگ بەتایبەتی لە زۆرێک لە وڵاتانیش شەقام و شوێن بەناوییەوە کراوە.
ڕەنگە یەکێک لە هۆکارەکانی ناوبانگ و گرنگی پێدانی پوشکین بگەڕێتەوە بۆ مەرگی پوشکین، چوون هەندێک نووسەر نیتشە گوتەنی: " لەدوای مردنەوە لە دایک دەبن".
ژۆرژ دانتێس فەرماندەی سەربازی و سیاسەتمەداری فەرەنسی ساڵی 1836  لەسەر داوای خۆی فەرەنسا بە جێ دەهێڵێت و بۆ خزمەت ڕوو لە ڕووسیا دەکات، دوای ئەوەی  بە پوشکین و ناتالیای خێزانی ئاشنا دەبێت، یەکسەر چاوی دەچێتە سەر ئەو کچە گەنجە جوانە و داوای پەیوەندی لێ دەکات، بەڵام ناتالیا ڕەتی دەکاتەوە، ئەمەش وا دەکات کاتارینای خوشکی ناتالیای خێزانی پوشکین مارە بکات، بەڵام ئیتر هەر بەمەوە ناوەستێت و بە ناوی نهێنییەوە نامەی سوکایەتی و تانەو توانج ئاراستەی پوشکین دەکات.
دوای مارەکردنی کاتارینا دانتێس دەست لەکاری جاڕسکارانە و بێزارکردنی پوشکین و خێزانەکەی هەڵناگرێت دوای مانگێک لە ململانێ لە ڕووبەڕووبونەوەیەکی زۆرانبازیدا (duel) نووسەرە گەنجەکە بێ خەبەر لە نیاز و فێڵی ژەنەراڵێکی سەربازی ئامادە دەبێت، بەڵام دانتێس فیشەکێکی پێوە دەنێت و کۆتایی بە ژیانی دەهێنێت و دواتر بە شێوەیەکی ناچاری و جاڕسکەرانە (provocatively) و زۆرەملێ ناتالیا مارە دەکات.
بەڵام هەرچی یەسەنینە 1895-1925 بە پێچەوانەوە دوای چەند مانگێک بەر لە خۆ کوشتنی 1925 کچە سەماکاری ئەمەریکی دۆنکان وازی لێ دەهێنێت و دەگەڕێتەوە بۆ ئەمەریکا، کە 18 ساڵ لە یەسەنین گەورەتر بوو، یەسەنین  نەوەیەکی نووسەری ناوداری ڕووسیا تۆڵستۆی بە ناوی سۆفیا مارە دەکات و پاش چەند ڕۆژێک لە میوانخانەی ئێنگلتەرە لە شاری سانت پێتەرس بۆرگ خۆی دەکوژێت، بەڵام لە پێش خۆکوشتنەکەیدا ئەم شیعرە بە خوێنی خۆی دەنووسێت:

ماڵئاوا هاوڕێی ئازیز، ماڵئاوا
تۆ بۆ هەتا هەتایە لەناو دڵمدا دەمێنیت
چارەنووسی ئەم مەرگە پێشوەختە
بەڵێن بێت بەم نزیکانە بتبینمەوە
بەبێ وشەیەک و تەوقەکردنێک، ماڵئاوا هاوڕێ،
حەز ناکەم هیچ غەمگین و دڵتەنگ بیت،
چونکە مردن لەم ژیانەدا شتێکی نوێ نییە
هەروەکو چۆن ژیانیش هیچ شتێکی نوێی تێدا نییە،


وێنەکە: پەیکەری پوشکین لە باخچەی تەنیشت ماڵەکەی سەردەمی مناڵی  لە شاری پوشکین، کە ٢٥ کیلۆمەتر لە شاری سانت پێتەرسبۆرگەوە دوورە.

سۆشیال میدیا

ڕۆژنامەی زەمەن