میلیتاریزمى میلیشیا و لۆمپەن!
8/23/2025 4:43:00 PM
هاوار محەمەد
1. هەموومان دەزانین هەرێمە داوەشاوەكەى كوردستان خاوەنى دەزگاى نیشتمانى نییە. هیچ هێزێك نییە هى حزب و سەر بەحزب نەبێت. حزبیش بونیاد و سیفاتى "حزبى مۆدێرن"ـى نییە، هەندێ گردبوونەوەى بنەماڵەیى و چەتەگەرییانەیە كە هەرگیز لە هیچ قۆناغێكى مێژووەكەیدا خەباتگێڕ نەبووە. لە دواى ڕاپەڕین پارتى وەك تێكەڵەى "حزب و خێڵ و بنەماڵە"، ئینجا وەك ئاوێتەى "چەك و پارە و تاكڕەوى"، بوو بە مۆدێلى ئایدیاڵیى زۆربەى حزبەكانى دیكەى كوردستان، لە ئیسلامییەكانەوە تاوەكو دەگات بە یەكێتییە سۆسیال دیموكراتەكە! یەكێتیى كە بەردەوام كێشەى باڵباڵێن و پاشاگەردانیى هەبووە، بەهۆى بێ ڕوئیایى و بەرژەوەندیى تایبەتى سەركردەكانییەوە، هەرگیز نەیتوانى جیاوازییە ناوەكییەكانى بگۆڕێت بۆ فرەییەكى پۆزەتیڤ، بە پێچەوانەوە هەر بەرپرسێك بوو بە گوندەى دەڤەرێك و هێزێك. یەكێتیى دواى جەلال تاڵەبانى، بە سەرگەرمیەكى پۆپۆلیستییەوە دەیویست لەم فرەخێوییە ڕزگارى بێت (دیارە لەبەر تموحاتى شەخسى). سەرەتا سیستەمى "هاوسەرۆكایەتى" پەیڕەوكرد، بەڵام ئەمەش مەترسى ئەوەى تێدابوو حزب و دەزگا پاشكەوتەكان لە ناوەوە دیسان دوو لەت بكاتەوە، بۆیە باشترین چارەسەر، پەیڕەویكردن لە مۆدێلى پارتى بوو. لە ڕاستیدا مۆدێلى پارتى پڕشكستترین و نانەتەوەییترین و خێڵەكیترین مۆدێلى حزبە لە ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست، بەڵام بەلای یەکێتییە نوێیەکەوە ئەزموونى پارتى دیموكرات زۆر سەركەوتووە، مادام توانویەتى پارێزگارى لە "پارەى دزراو و چەك" بۆ بەرژەوەندى یەك بنەماڵە بكات.
2. تەنانەت لەسەر داواى ئەمریكاش، هێزەكانى پێشمەگە یەكنەخران، نەكران بە سوپایەكى یەكگرتووى نیشتمانى لە دەرەوەى دەسەڵاتى حزب. كاتێكیش شارەكان میلیتاریزە دەكرێن لە ڕێگەى سوپاوە نییە، هیچ سوپایەك بوونى نییە، لە برى ئەوە لەشكرى حزب هەیە كە پێكهاتووە لە سەدان "هێزى تایبەت"ى بێبەهرەى بەرپرسانى شەلاتی و بنەماڵەكانیان كە لە سى ساڵى ڕابردوودا پارە و سامانى بێشوومارى گەندەڵى و چەتەگەرى خرایە بەر دەستیان (لە نێویاندا خودى لاهور جەنگى). وەلائى دەزگاى زانیارى، پاراستن، ئاساییش لە هەر هێزێك تووندتر بە بنەماڵە حوكمڕانەكانەوە بەسترانەوە. تەنانەت دەزگاى پۆلیس كە هێزى ناوخۆیە، كرا بە داردەستى حزبەكان. هەموو ئەم هێزانە (پێشمەرگە، هێزى تایبەت، دژەتیرۆر، ئاسایش، زانیارى، پاراستن، پۆلیس) بەسەر دوو پۆلدا دابەش دەبن:
"میلشیا" و "لۆمپەن". پێشمەرگە و هێزە تایبەتەكان میلشیان، دەزگاى ئاسایش و دژەتیرۆر و دەزگاى زانیارى و پاراستن و بگرە پۆلیسیش پەیڕەوى لە لۆمپەنیزم دەكەن. تاكە ئەرك و تاكە دەستكەوتى گەورەى ئەم دوو جۆرە هێزەیش لە دواى ڕاپەڕینەوە، شەڕى ناوخۆ، هێشتنەوەى دەسەڵاتى بنەماڵەكان، سەركوتكردنى ناڕەزایەتى ناوخۆ بووە و لە بەرامبەردا لە هەر ڕووبەڕووبوونەوەیەكى دەرەكیدا هەڵهاتوون. هەر بۆ نموونە دووجار نیوەى خاكى كوردستانى باشوور بە ڕاكردن جێهڵراوە، جارێك بۆ داعش و جارێك بۆ حەشدى شەعبى؛ بەڵام یەك لەسەر چوارى ئەو چەك و تانك و زرێپۆشانەى دوێنێ شەو بۆ لێدان لە هۆتێلێك بەكارهێنران، بۆ بەرگریكردن لە خاكى كوردستان بەكارنەهێنران.
3. هیچ گومانى تێدا نییە ئەوەى چەند ساڵێكە بە شێوەیەكى بنەڕەتى "ئاسایش"ـى كۆمەڵایەتیى خەڵكى هەرێمى كوردستانى تێكداوە ئەو دەزگا داپڵۆسێنەرەیە كە پێى دەوترێت "ئاسایش". ئاسایش (بەهەمان شێوەى دەزگاى دژە-تیرۆر) دەزگایەكى لۆمپەنە، زۆرینەى كەسانى بێڕەحم، تووندوتیژ، شەقوەشێنى تێدا كۆكراوەتەوە كە یەك چین و توێژى كوردستان نەماوە لەلایەن ئەندامانى ئەم دەزگایەوە، بە فەرمانى سەرۆكەكانیان یان بێ فەرمانی ئەوان، سووكایەتی پێ نەكرابێت و ئازار نەدرابێت. هەندێجار ئەو كەسانەى لە دەزگاى ئاساییشدا كار دەكەن بە "ڕۆڵەى فەقیر و هەژار" ناو دەبرێن؛ "فەقیروهەژار"یش واتە چینى چەوساوە یان عامى خەڵكانى ئاسایى. بەڵام ئەم ڕۆمانسیەتە زۆریش دروست نییە. ئەوان گەرچى بە زۆرى لە چینەكانى خوارەوە چوونەتە نێو ئەو دەزگایانەوە، بەڵام ڕێك دژ بەو چینانە دەجوڵێنەوە كە خۆیان لێوەى هاتوون: فەقیر و هەژار. ئەمانە گەر بە ئیرادەى تەواوەتى خۆشیان كارى لۆمپەنى نەكەن، لایەنیكەم هێشتا تێزى "باناڵێتیى خراپە"یان بەسەردا دەچەسپێت، كە لە ڕاستیدا بە واتاى "داماڵینى بەرپرسیارێتی"ـیە یاسایى و ئەخلاقییەكەیان نییە، بەڵكو ئەوەیە كە لەپێناو شتێكى پووچدا (بژێویى ناشەرەفمەندانە، خۆشەویستى سەرۆك، چێژى تووندوتیژى، پلەبەرزكردنەوە، پاڵەوانبازى، دەستكەوتى ناچیزى شەخسى و هیتر) پیادەى "خراپە" دەكەن. خراپە تەنیا لەڕێگەى خولیاى بێبەها و كەسى پووچەوە دەتوانێت بژى.